Mateusz Zatoński
W lutowym numerze prestiżowego brytyjskiego czasopisma medycznego The Lancet Respiratory Medicine ukazał się artykuł dotyczący chorób układu oddechowego w Polsce, autorstwa Dr Clare Sansom z Wydziału Nauk Biologicznych Birkbeck College (Uniwersytet Londyński).
Autorka przypomina w nim, że w Polsce nadal 27,5% mężczyzn umiera przed 65 rokiem życia, czyli dwa razy więcej niż stanowi średnia w Europie zachodniej. W artykule cytowane są również badania prof. Witolda Zatońskiego, prezesa Fundacji „Promocja Zdrowia”. Wynika z nich, że ponad połowa różnic w długości życia między polską a krajami zachodnimi wynika z chorób wynikających z palenia tytoniu.
Należy jednak pamiętać, że sytuacja w Polsce znacząco poprawiła się w ostatnich 20 latach. W latach 90. Polacy kupowali ponad 100 miliardów papierosów rocznie. Obecnie ta liczba wynosi 42 miliardy sztuk rocznie. Podczas gdy w latach 80. niemal połowa Polaków paliła papierosy, obecnie jest to około 28% mężczyzn i 19% kobiet. Przekłada się to na spadek zachorowalności na raka płuc, szczególnie wśród mężczyzn.
Dr Sansom w tej poprawie widzi wielką zasługę ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu, uchwalonej przez polski Sejm w 1995 roku i poszerzonej w kolejnych latach. Ustawa ta wprowadziła jedne z najsilniejszych regulacji antytytoniowych w owym czasie w Europie. Wprowadzała ona największe na świecie (30%) tekstowe ostrzeżenia zdrowotne na paczkach papierosów; jeden z pierwszych na świecie zakazów reklamy, promocji i sponsorowania tytoniu, w tym zakaz sponsorowania przez firmy tytoniowe mediów i partii politycznych; pierwszy w Europie Środkowo-Wschodniej rządowy program ograniczenia palenia tytoniu; jeden z pierwszych na świecie zapisów o bezpłatnym leczeniu uzależnienia od tytoniu. Dzisiaj palenie papierosów jest w Polsce niemal całkowicie wyprowadzone z miejsc publicznych.
Autorka przypomina, że ustawodawstwo antytytoniowe sprawdza się najlepiej, jeśli idzie za nim wsparcie dla palaczy chcących zerwać z nałogiem. Ważną rolę w Polsce odgrywała, i nadal odgrywa, cytyzyna – niezwykle tani i skuteczny środek pomagający zwalczyć uzależnienie od tytoniu. Pierwsze badania potwierdzające skuteczność cytyzyny zostały przeprowadzone przez prof. Zatońskiego we współpracy z zespołem prof. Roberta Westa z University College London i opublikowane w The New England Journal of Medicine w 2011 roku. Jak podkreśla prof. West, cytyzyna może zmienić światowy rynek leków pomagających w rzuceniu palenia, jako, że stać na nią nawet dla mieszkańców najbiedniejszych krajów.
Artykuł kończy kwestia leczenia raka płuc w Polsce, które nadal pozostaje poważnym problemem. Pięcioletnia przeżywalność pacjentów chorych na raka płuc wynosi 14-15%. Mimo, że nie jest to wynik odstający od wielu krajów Europy zachodniej, powinien on być znacząco wyższy. Potrzebne do tego są większe inwestycje w edukację zdrowotną, szybsza i dokładna diagnoza, oraz poprawienie dostępu do zaawansowanego leczenia.
Pełną wersję artykułu Dr Sansom znajdziecie na stronie http://www.thelancet.com/journals/lanres/article/PIIS2213-2600(16)00017-5/abstract
